zondag 31 januari 2016

Mader tunnelbovenleiding

Bij het ontwerpen van de modelbaan heb ik geprobeerd om ook op de niet zichtbare gedeeltes zoveel mogelijk ruimte boven de sporen te houden. De treinen kunnen dan zonder bovenleiding en met opstaande pantograaf rond rijden. Maar dat lukt nooit op elke plek. Nabij de tunnelingangen moet in ieder geval tunnelbovenleiding komen. Daarnaast kent de baan nog twee andere krappe gedeeltes.

 
Mader tunnelbovenleidingmastje nr. 26.

Op mijn vorige RhB modelbaan had ik al tunnelbovenleidingmastjes van Mader. Deze Zwitserse firma maakt tunnelbovenleiding voor emplacementen en voor enkelsporige lijnen. Ik kwam op Google met de zoekopdacht Tunneloberleitung niet verder dan een enkele Zwitserse leverancier. Pas bij het zoeken onder tunnelbovenleiding zag ik dat Keuterman in Borne Mader importeert. Keuterman-Mader-tunnelbovenleiding Via de mail waren de mastjes gauw besteld en geleverd. De mastjes met het nummer 26 zijn voor H0m en hebben twee gleuven voor aan te brengen spoorstaven als leidingrail. Ik heb daarvoor de goedkope flexrail van Piko gebruikt.


Vrije ruimte in de hoogte.


 
Vrije hoogte 85 mm: Net genoeg, hier geen tunnelbovenleiding.

Allereerst is gekeken waar ruimte genoeg is. Ik heb 85 mm vrije hoogte nodig. Rond rijden met een loc is natuurlijk ook mogelijk, maar dat heeft een risico...... Met een blokje hout is het wat veiliger.

 
Voor één mastje is ruimte gefreesd in het "plafond".
 
Voor normale plaatsing van de mastjes moet 70 mm boven de spoorstaaf beschikbaar zijn.
 
 
De leidingrail dient boven de eerder getoonde hoogte van 85 mm te beginnen.
 
De pantograaf wordt opgevangen door de eerste mast hoger te plaatsen. Je kan daarvoor ook een groter H0 mastje nr 12 kunnen gebruiken.
 
 
De maat van 55 mm geeft nog genoeg speling voor de pantograaf.
 
Minimaal is 61 mm boven de spoorstaaf nodig (55 mm tussen spoorstaaf en leiding). De mastjes zijn dan verdiept geplaatst. Met een malletje wordt de leiding precies boven de rails geplaatst. Daarna is de leidingrail aan de mastjes vastgezet door solderen of  op moeilijk toegankelijke plekken met secondelijm.
 
 
Vrije ruimte in de breedte.
 
 
Niet alles ging goed. Na het dichtmaken van de baan bleek dat ik op één plek onvoldoende gemeten had. Wagens raakten de wand en een enkele ontspoorde. Hier kon het 5,6 mm dikke hechthout gelukkig nog gemakkelijk verwijderd worden. Er komt een nieuw wandje tegen het resterende hout.
 
 
Te krap gemeten, het hout moest er weer uit.....

Bemo geeft aan dat hun rails op 46 mm tussenafstand gelegd moet worden. Je zou dan denken dat 23 mm vrije ruimte aan beide zijden genoeg is. Dat is in bogen beslist niet het geval! Ik pas minimaal 25 mm toe bij een boogstraal van 37,6 cm. Dat is voldoende voor EWI/II rijtuigen. Wellicht dat er andere wagens zijn waarvoor meer ruimte nodig is. Die kunnen dan niet op mijn baan rijden.
 
Wordt vervolgd, Jan

maandag 25 januari 2016

Stationsglocken Filisur op AVT MP3 Sound module

 
Op de modelbaan is de achterwand geplaatst, nu nog hemelsblauw afwerken.


De AVT MP3 Sound module serie 100

Wie ooit eens in Filisur bij het station heeft gewacht heeft ongetwijfeld de Stationsglocken gehoord. Deze kondigen telkens een trein aan. Voor elke richting een andere toon en er staan er dus drie. Het geluid is heel kenmerkend voor Filisur en het is voor mij dus een must op de modelbaan.

Op mijn vorige RhB modelbaan had ik daarvoor een geluidmodule 30003 van D+R. Die module wilde ik graag weer hebben maar deze is al jaren niet meer verkrijgbaar. Dus maar op zoek naar een alternatief. Die vond ik in een bericht op de site van Beneluxspoor. De firma AVTproducts maakt een MP3 Soundmodule in een enkele en een driedubbele uitvoering. Die laatste heb ik besteld en uitgeprobeerd. En met succes. Hun site: AVTproducts

 
De soundmodule met de drie luidsprekers onder de baan.
Later komen de luidsprekers bij of in het stationsgebouw.
(De letters A,W en S heb ik er zelf op geschreven)

De module heeft een USB aansluiting per element om geluid te laden. Eén van deze aansluitingen is voldoende voor de stroomvoorziening onder de baan. Je kan met een drukknop het geluid oproepen, maar op mijn baan moet de trein dat doen. Ik had daarvoor nog een 25 jaar oude Märklin K87 decoder liggen. Het computerprogramma Koploper schakelt nu het geluid in als er een rijweg naar Filisur wordt ingesteld.


Geluid downloaden en aanpassen

Voor een goed effect is een mooi geluid noodzakelijk. Op de site www.schmalspurbahn.ch kan je de geluiden van de Stationsglocken in Filisur als WAV bestand laden. In die geluiden zitten wel wat zwakke fragmenten. Die heb ik er uit gehaald met het programma WavePad van NCH. Heerlijk knippen en plakken in het geluidsbestand. Daarna heb ik het bestand omgezet van WAV naar MP3 met het programma Switch van dezelfde fabrikant. Van beide programma's was een demoversie zonder kosten te downloaden, maar (naar later bleek) voor slechts eenmalig gebruik. Een ander bruikbaar programma is dat van Audacity.

 
Het WavePad-scherm met het geluid van een aankondiging voor een trein uit de richting Stugl-Stuls.

De geluiden heb ik op OneDrive gezet.
U vindt de links op mijn website in de pagina: RhB-Modelbaan-Stationsklokken Filisur


Programmeren Märklin K87 decoder met Lenz handregelaar LH100

De oude Märklin K87 decoder (gemaakt door Lenz!) kan niet op de nu gebruikelijke manier van een adres worden voorzien. Gelukkig heb ik op internet nog een door Lenz zelf aangedragen methode gevonden:
1. Decoder openschroeven en programmeerknopje verwijderen. (niet meer terugplaatsen, de knop verwijderd bij aanraken het geprogrammeerde adres) Daarna decoder weer sluiten.
2. Decoder verbinden met de programmeerspooraansluiting van de Lenz centrale.
3. Dan op de LH100 het adres programmeren:  toets F8, kies voor REG, kies het getal 1 (REG 1), en het gewenste adres van de decoder, bv 135 (REG 1 135) gevolgd door ENTER.
Dan volgt een te negeren foutmelding. Gewoon ESC drukken en de decoder doet het goed.

De adressen: Decoderuitgangen 1-4 adres 129; 5-8: 130; 9-12: 131, etc. Voor de uitgangen 25-28 had ik dus adres 135 nodig.


De voortgang in de baanbouw

Het hout voor de achterwand is geplaatst en langzaam wordt de baan dicht gemaakt. Het landschap komt volgende winter.

 
Een totaaloverzicht.
Links onder op de baan een paneeltje voor de handgeschakelde wissels, rangeerseinen en vertreksignalen. Daarover later een keer meer.
 
 
Ook achter de baan blijven de sporen goed toegankelijk.

 
Nog daglicht "im Schattenbahnhof", de baan is nog niet dicht!
 
 
Boven de locomotief is nog een rond lopend traject te zien (met Mader tunnelbovenleiding). Ook dat traject verdwijnt nog achter het hout.
 
 
Wordt vervolgd, Jan
 

 

zaterdag 16 januari 2016

Koploper en Lenz LAN/USB - Interface

 

Werken aan de baan.
 
Beste lezers,

De afgelopen weken stonden, voor wat de hobby betreft, in het teken van de automatisering van de modelbaan. Zelden ben ik hier zo intensief mee bezig geweest. "Het lijkt wel werk" zei mijn vrouw.

Het is niet de eerste keer dat ik dit doe. Al vanaf de jaren negentig had ik een digitale modelbaan. Eerst met Märklin Digital hardware en met een zelf geschreven programma in GW-Basic op een MS-DOS computer. Toen nog zonder muis, maar wel met een beeldscherm waarop ik de treinen kon volgen. Netjes optrekken en afremmen kon ook al. Ik was begonnen met een zelfde idee van waaruit Paul Haagsma later zijn programma Koploper bouwde. Site: Pahasoft Na het verschijnen van Windows kon ik niet verder. Dankzij Koploper kon ik weer een zelfde opzet maken. Bernd Lenz had de hardware voor Märklin Digital ontwikkeld en was inmiddels onder eigen naam verder gegaan met Digital Plus. Site: Digital-plus

Ik heb jaren genoten van die combinatie Lenz - Koploper. Zonder problemen. Het was voor mij dan ook duidelijk dat op de nieuwe baan dezelfde combinatie moest komen. Maar er was één verschil. De oude interface LI100 communiceerde met de computer via de seriële poort. En die zijn nu niet meer aanwezig op een laptop. USB is al weer jaren het toverwoord. Lenz ontwikkelde een LAN/USB interface voor een softwarematige seriële poort. Koploper zou zo met de USB poort moeten werken. Echter........

 
Testen en nog eens testen....

Lenz LAN/USB interface met USB poort

Na het bouwen van de baan en het aansluiten van de wissels volgde een eerste test. Het ging goed. Daarna werden de bezetmelders aangesloten en in het programma Koploper ingevuld. Het programma deed het..... tot na enige tijd geen bezetmelding meer geregistreerd werd. Ook bij het afsluiten kwamen vreemde foutmeldingen. Wat ik ook probeerde, er was geen verbetering in te krijgen. Nogmaals het geheel volgens het boekje geïnstalleerd op een tweede laptop. Weer met hetzelfde resultaat. De moed zonk mij in de schoenen. Had ik maar de oude interface terug!

Conclusie:  De USB poort is met gebruik van de bijgeleverde Lenz driver bij mij niet te gebruiken. Anderen hebben andere drivers geïnstalleerd, wel met goed resultaat. Dat heb ik nog niet getest.

 
Na deze sessie absoluut even rust nodig!

Lenz LAN/USB interface met LAN poort

Ik had gelezen dat Koploper niet werkt met gebruik van de LAN poort. Maar ik zag op internet ook de volgende pagina: http://www.koploperforum.nl/topic.asp?TOPIC_ID=4038

Tegen alle berichten in zou Koploper dus ook werken met de LAN (Ethernet-)poort. Daarvoor moet wel een apart programma gedownload worden. Dat lukte en Koploper functioneert als vanouds!

Voor wie ook de LAN poort wil gebruiken: Volg de handleiding in de bovenstaande link uit het Koploperforum en vul de gegevens van de ethernetverbinding in zoals in de handleiding van de Lenz voor de LAN/USB interface beschreven.

Het huidige systeem via de LAN poort heeft als nadeel dat, voor het opstarten van Koploper, eerst softwarematig een COM poort voor de ethernetverbinding ingesteld moet worden. Maar dat kan met één klik op de groene knop "Create COM" in het volgende scherm. Op het scherm verschijnt achter LAN Status: "connected". Daarna is Koploper op te starten en doet het als vanouds.

Conclusie: De LAN poort werkt goed, maar wel via extra te starten software. De extra software betekent wel meer energieverbruik, een voldoende zware processor is vereist.

 
Voor opstarten Koploper eerst verbinding maken


Lenz LI100 Interface met seriële poort

Later kreeg ik ook een oude Interface LI100 binnen. Deze heb ik ook direct uitgetest op de homecomputer met Windows 10 en ook dat functioneert. Die houd ik achter de hand voor als het alsnog mis gaat. Bij die oude interface is dus wel een computer met seriële poort nodig en die staat bij mij aan de andere zijde van de kamer.

Conclusie: De oude (niet meer leverbare) LI100 werkt ook onder Windows 10, maar alleen met een seriële poort op de computer.

Zie ook mijn bericht van 11 juni 2017: Na twee winters toch terug naar een seriële poort.


Groeps(uitrij)sein

Dan nog iets wetenswaardigs (voor Koploper gebruikers): De seinen staan in Koploper standaard in de blokken. Een groepsuitrijsein, zoals in Duitsland en Zwitserland veel voorkomend, is niet in Koploper opgenomen. Maar het is wel mogelijk om een sein aan een wisselstraat te koppelen. Door dit sein in elke naar de betreffende richting leidende wisselstraten te zetten wordt het beoogde effect bereikt. Op mijn baan werkt het:

Op spoor 2 van Filisur staat sneltrein met loc 617 te wachten op de tegentrein met de 619. Het sein voor de tegentrein staat op groen (wel links van baan, het is Zwitserland). Klik op de afbeelding voor een groter en leesbaar formaat:

 
de rijweg van 21 naar 3 is ingelegd 

Na binnenkomst van de 619 kan de 617 vertrekken. Het groepsuitrijsein na de wisselstraat staat op groen, ook hier weer links van de baan:

 
vanaf spoor 2 kan de trein vertrekken

De eerst volgende stap is de plaatsing van de echte seinen op de baan. Hiervoor heb ik een bestelling gedaan bij MicroScale in Zwitserland. Site: MicroScale Models Eén van de weinige die de echte seinen van Filisur bouwt. Daarover meer in een volgend verhaal.

Wordt vervolgd, Jan